น้ำปู๋ ใช้เป็นเครื่องปรุงรสอาหาร อยู่กลุ่มเดียวกับ “กะปิ” ขั้นตอนการทำจะผ่านการล้างให้สะอาด การต้มเคี่ยวและการหมักโดยใช้เวลานานมาก วัตถุดิบในการทำคือปูนาที่ยังมีชีวิตอยู่เท่านั้นไม่เช่นนั้นน้ำปู๋จะมีกลิ่นเหม็น น้ำปู๋มักนิยมนำมาตำน้ำพริก เรียกว่า น้ำพริกน้ำปู ใช้เป็นเครื่องปรุงอาหารเหนือหลายเมนู เช่น ยำหน่อไม้ แกงหน่อไม้ ตำส้มโอ ตำกระท้อน เป็นต้น

ถั่วเน่าแค่บ เป็นเครื่องปรุงสำคัญของอาหารเหนือที่ทำมาจากถั่วเหลือง มักมีไว้ติดในครัว ถั่วเน่าได้รับอิทธิพลมาจากชาวไทลื้อและชาวไทใหญ่ หน้าตาของถั่วเน่าอาจจะคล้ายๆกับ “นัตโตะ” หรือ “ถั่วเน่าญี่ปุ่น” แต่ความแตกต่างอยู่ที่กระบวนการผลิต เพราะถั่วเน่าของไทยนั้นใช้จุลินทรีย์ที่พบได้ทั่วไปในสิ่งแวดล้อม จึงทำให้ถั่วเน่าที่ทำออกมาแต่ละครั้งอาจจะมีรสชาติแตกต่างกัน

 พริกลาบ น้ำพริกลาบหรือบ้างเรียกว่าน้ำพริกดำ เนื่องจากมีสีดำจากพริกแห้งย่างไฟ การทำพริกลาบนั้นใช้เครื่องเทศหลายชนิดทำให้มีรสชาติเผ็ดจัดจ้าน ส่วนผสมของพริกลาบและวิธีการทำของแต่ละจังหวัดของภาคเหนือก็มีความแตกต่างกัน มักใช้เป็นเครื่องยำลาบหรือเครื่องปรุงลาบ และยำต่างๆ เช่น ยำจิ๊นไก่ ยำกบ ยำเห็ดฟาง

ผงขมิ้น ขมิ้นเต็มไปด้วยเคอร์คูมิน ซึ่งเป็นสมุนไพรธรรมชาติและมีสีส้มเหลืองธรรมชาติ สามารถยังใช้เป็นยาแบบดั้งเดิมได้ เช่น ปกป้องตับ และ ชะลอแผลอักเสบ ขมิ้นมีรสขม ผงขมิ้นสามารถนำมาใส่ตอนหุงข้าว ทอดปลาหรือนึ่ง สามารถกำจัดกลิ่นคาวและเพิ่มรสชาติให้กับอาหาร นอกจากนี้ก็ยังเป็นของสารกันบูดเพื่อให้อาหารไม่เน่าเสียง่ายและเก็บไว้ได้เป็นเวลานาน